فرایند انتخاب داوری در دبیرخانه داوری icc فرانسه/پاریس
اجرای رای خارجی
اینجانب خلیل آسایش با آشنایی و اطلاع از مقررات حقوقی بین المللی و سالها تجربه انجام امور وکالت در زمینه داوری بین المللی (DIFC.ICC) در مرکز داوری بین المللی فرانسه ( پاریس ) و اتاق بازرگانی بین المللی برلین ( ICC ) و همچنین و اجرای آرا خارجی در دادگاه های داخلی و خارجی از جمله ( آلمان، فرانسه، ترکیه، امارات متحده عربی و عمان…) آماده ارائه خدمات حقوقی می باشم.
یکی از مهم ترین وظائف دبیرخانه و دیوان داوری در هر پرونده ای عبارت است از تشکیل مرجع داوری (داور یا داوران). به موجب قواعد داوری ICC مرجع داوری مرکب از یک نفر داور (داور منفرد) یا هیئت سه نفری است (دو نفر داوران اختصاصی طرفین و یک نفر رئیس هیئت داوری)[31]. در صورتیکه طرفین نتوانند درباره تعداد داوران توافق کنند، دیوان داوری تصمیم می گیرد که آیا پرونده را به داور منفرد ارجاع کند یا به هیئت داوران، و هنگام تصمیم گیری در این موضوع مبلغ مورد ادعا و نیز پیچیدگی پرونده را درنظر می گیرد.[32] هر چه مبلغ مورد ادعا بیشتر باشد و موضوع پرونده پیچیده تر باشد، احتمال اینکه دیوان داوری ICC آن را به «هیئت داوری» ارجاع کند بیشتر خواهد بود و بالعکس اگر مبلغ ادعا کم باشد و موضوع پرونده ساده باشد، معمولاً به داور منفرد ارجاع می شود.
برای اینکه شخصی به عنوان داور در دعاوی که به داوری ICC ارجاع میشود، عمل کند، دو راه وجود دارد که ذیلاً توضیح می دهیم: انتخاب داور توسط طرفین (nomination) یا انتصاب داور توسط دیوان داوری (appointment).
انتخاب داور:
در مواردی که بین طرفین مقرر شده دعوی به داور منفرد ارجاع شود، طرفین میتوانند مشترکاً یک نفر را به عنوان داور تعیین و انتخاب کنند (nomination).[33] درصورت عدم انتخاب داور مشترک، دیوان داوری یک نفر را منصوب می نماید.[34] در مواردی که قرار است موضوع به هیئت داوری سه نفری ارجاع شود، هر یک از طرفین میتواند یک نفر داور اختصاصی خود را انتخاب کند،[35] و رئیس هیئت داوری توسط دیوان داوری منصوب میشود، مگر اینکه طرفین در مورد انتخاب رئیس هیئت داوری به ترتیب دیگری تراضی کرده باشند،[36] مانند اینکه موافقت کنند که رئیس هیئت داوری توسط داوران اختصاصی ایشان انتخاب و تعیین شود.
استقلال و بیطرفی داور
نکته با اهمیتی که باید به خاطر سپرد آن است که برخلاف بعض نظام های داوری داخلی، در نظام داوری ICC کلیه داوران باید مستقل از طرفین دعوی باشند[37]. برای اطمینان از رعایت این اصل، دبیرخانه کلیه داوران منتخب را ملزم می کند که فرم های خاصی را قبل از شروع کار، تکمیل و امضا نمایند: یکی فرم مشخصات فردی و شرح حال داور (C.V.) و دوم فرم موسوم به «اعلام استقلال داور»
(statement of independence). به طور کلی، داور منتخب، مکلف است کلیه واقعیات و اوضاع و احوالی که از چنان کیفیتی برخورد است که احیاناً استقلال وی را در نظر اصحاب دعوی با تردید مواجه می کند، در فرم «اعلام استقلال داور» ذکر نماید و اعلان کند.[38] میتوان گفت که ضابطه «تردید در استقلال داور در نظر اصحاب دعوی» که در نظام داوری ICC برای تضمین استقلال داوران مقرر شده، وسیع ترین ضابطه افشای اطلاعات مربوط به داور، در مقایسه با کلیه نظام های داوری است. در بسیاری از نظام های داوری، یک ضابطه موضوعی برای افشای اطلاعات مربوط به داور پیش بینی شده که داور را ملزم می کند صرفاً آن اوضاع و احوالی را افشاء کند که ممکن است به «شک و تردید موجه»(justifiable doubts) در خصوص استقلال یا بیطرفی او منجر شود.[39] اما ضابطه «شک و تردید در نظر طرفین دعوی» که در مقررات ICC آمده، یک ضابطه شخصی است و شخص نامزد داوری را مکلف می کند که ذهن خود را به کار گیرد و بررسی کند که واقعیاتی که چه بسا به نظر خودش به استقلال وی ضرر و آسیبی نرساند، در نظر اصحاب دعوی چگونه جلوه خواهد کرد و از چشم آنها چگونه دیده می شود. همینکه تردیدی دراین زمینه بوجود آید، کافی است که مکلف باشد چنین واقعیتی را افشاء و اعلان کنند.
پس از اینکه نامزد داوری فرم های «شرح حال» و «استقلال داور» را امضا کرد و به دبیرخانه مسترد نمود، دبیرخانه مراتب را به طرفین اعلام و فرم ها را برای ایشان می فرستد. درصورتیکه داور یا داوران مربوط مطالبی را درباره استقلال خود ذکر و افشاء کرده باشند، دبیرخانه از طرفین می خواهد که در آن خصوص اظهارنظر نمایند.[40] اگر طرفین نظری اعلام نکنند، شخصی که به عنوان داور نامزد و معرفی شده، توسط دبیرخانه یا دیوان داروی تأیید می شود[41] و در صورتیکه یکی از طرفین اعتراض کند، دیوان داوری باید در پرتو مطالبی که داور مربوط افشاء نموده و نیز با توجه به نظرات طرفین در این خصوص، تصمیم بگیرد که آیا او را تأیید می کند یا نه.[42]
انتصاب داور:
در مواردی که لازم باشد خود دیوان داوری ICC شخصی را به عنوان داور منصوب کند (appointment)، روش کار تا حدودی متفاوت است. انتصاب داور در داوریهای ICC نوعاً یک فرایند دو مرحله ای است: ابتدا دیوان از یکی از کمیته های ملی اتاق بازرگانی بین المللی می خواهد که یک نفر را به عنوان نامزد داوری معرفی کند و در مرحله دوم، دیوان پس از بررسی های لازم این شخص را به عنوان داور منصوب میکند یا نمی کند.
در مورد مرحله اول، هنگامی که قرار است دیوان برای یکی از طرفین که داور خود را تعیین نکرده، داور منصوب کند، از کمیته ملی ICC در کشور متبوع او می خواهد که یک نفر واجد شرائط را از اتباع همان کشور پیشنهاد کند.[43] در مواردی که قرار است دیوان داوری ICC یک نفر داور منفرد یا رئیس هیئت داوری را تعیین کند، معمولاً به کمیته ملی کشوری غیر از کشورهای متبوع طرفین، مراجعه می کند و از آن می خواهد که یک نفر را که تابعیت هیچکدام از طرفین را نداشته باشد، معرفی کند.[44]
کمیته های ملی اتاق بازرگانی بین المللی در نود (90) کشور جهان، در واقع نماینده اتاق هستند و امکانات وسیع و گوناگونی را برای انتخاب داور در اختیار ICC می گذارد. دیوان هنگام درخواست معرفی داور از کمیته های ملی، جنبه های مهم پرونده منجمله موضوع اختلاف، محل داوری و زبان داوری و نیز قانون حاکم بر داوری را در نظر می گیرد، با این هدف که مناسب ترین کمیته ملی را که بتواند مناسب ترین کاندیدا را برای داوری در پرونده مربوط معرفی کند، انتخاب نماید.
پس از اینکه دیوان داوری، کمیته ملی مناسب را انتخاب کرد، دبیرکل تصمیم دیوان را به آن کمیته ابلاغ می کند و خلاصه ای از موضوع دعوی و سایر اطلاعاتی را که از نظر کمیته ملی مذکور مهم است، برای او ارسال می نماید. علاوه بر این، دبیرخانه بطور غیر رسمی نیز با کمیته ملی یاد شده درباره اشخاصی که احیاناً برای پرونده مربوط مناسب هستند، تبادل نظر می کند.
پس از اینکه کمیته ملی مربوط شخص مناسب را در نظر گرفت، فرم «شرح حال» را همراه با فرم «اعلام استقلال داور» به او می دهد تا آنها را تکمیل و امضا نماید. و سپس نسخه تکمیل شده فرم ها را برای دبیرخانه دیوان در پاریس می فرستد. اگر نامزد داوری در فرم مربوط به «استقلال داور» نکاتی را درباره سوابق و روابط احتمالی خود با اصحاب دعوی ذکر کرده باشد، دبیرخانه از کمیته ملی می خواهد که شخص دیگری را معرفی نماید، و دیوان معمولاً چنین شخصی را به عنوان داور منصوب نمی کند. از آنجا که دیوان در اینگونه موارد در مقام «نصب داور» است (و نه «تأیید» داور منتخب طرفین که اگر هم مطلبی درباره سوابق و روابط خود با طرفین افشاء کرده باشد، خودبخود مانع از این نیست که داور شود) لذا دیوان داوری مراقبت می کند که شخصی را منصوب می کند که مورد اعتراض طرفین قرار نگیرد. احتیاط و مراقبت دیوان در این قبیل موارد مخصوصاً از این لحاظ موجه و لازم است که هویت و شرح حال کسی که به عنوان داور نامزد شده، و نیز مفاد «اعلام استقلال داور»، او مادام که توسط دیوان تایید و منصوب نشده، به طرفین اعلام نمی شود بلکه طرفین پس از اینکه منصوب شد از آن مطلع می شوند. بنابراین دیوان باید مراقب باشد کسی را منصوب کند که بعداً مورد اعتراض طرفین قرار نگیرد.
بهرحال، پس از دریافت اطلاعات و فرم های تکمیل شده مربوط به کسی که کمیته ملی ذیربط پیشنهاد کرده، دبیرخانه مراتب را به اطلاع دیوان داوری می رساند و از او می خواهد که گام بعدی را در مورد بررسی و انتصاب او به عنوان داور بردارد.[45] دیوان هنگام اتخاذ تصمیم کلیه جنبه های اصلی و مهم پرونده و نیز سوابق و شرح حال نامزد داوری را بررسی می کند و با ارزیابی وضعیت او در پرتو تخصص های حرفه ای و مهارت او در زبان و نیز آمادگی و در دسترس بودن او برای انجام وظیفه، داوری، تصمیم لازم اتخاذ میکند. اگر دیوان نامزد مذکور را مناسب تشخیص دهد، وی را به عنوان داور «منصوب» می کند و در غیر اینصورت معمولاً سعی می کند که از طریق همان کمیته ملی پیشنهاد دهنده یا کمیته ملی سایر کشورها، اشخاص دیگری پیشنهاد شود.[46]
همینکه مرجع داوری به طور کامل تشکیل شد و پیش پرداخت موقت هزینه ها پرداخت گردید، دبیرخانه پرونده را به داور یا داوران (هیئت داوری) تسلیم می کند