چک خارج از مدت و منقضی شده در امارات دبی
چک در نظام تجاری امارات متحده عربی یکی از مهم‌ترین ابزارهای پرداخت محسوب می‌شود. با اصلاحات گسترده در قانون معاملات تجاری فدرال به موجب مصوبه قانونی شماره ۱۴ سال ۲۰۲۰ و اجرایی شدن آن از ژانویه ۲۰۲۲، چارچوب حقوقی چک‌ها تغییرات اساسی یافته است. این اصلاحات ضمن حذف بسیاری از جنبه‌های کیفری صدور چک بلامحل، سازوکارهای مدنی و اجرایی سریع‌تری را برای وصول وجه چک پیش‌بینی کرده است.
از نظر خلیل آسایش وکیل بین المللی یکی از مسائل مهم، وضعیت چک‌های Out of Date یا چک خارج از مدت و منقضی شده است که بانک های امارتی به دلیل گذشت بیش از شش ماه از تاریخ صدور، از پذیرش آن خودداری به نحوی که در صورت کمبود موجدی از اعلام این مهم امتناع می نمایند. شناخت آثار این وضعیت، مهلت‌های قانونی و مسیرهای قضایی جایگزین، برای تجار و ایرانی های که در کشور امارتت در معاملات خویش چک صادر یا دریافت می نمایند ضروری است و برای اطلاعات بیشتر می توانید به وکیلایرانی در دبی امارات مراجعه و مشاوره نمایید.
۱. مهلت ارائه چک به بانک
مطابق قانون معاملات تجاری امارات:
چک باید ظرف شش ماه از تاریخ مندرج روی آن برای وصول به بانک ارائه شود.
پس از این مهلت، بانک می‌تواند از پرداخت خودداری کرده و برگشت را با کد out of dateثبت نماید. از نظر خلیل آسایش وکیل در دبی و امارات بر اساس قانون فوق الذکر ، این مهلت الزام‌آور نسبت به بانک نیست و بانک می‌تواند پس از انقضای آن نیز پرداخت را انجام دهد، اما در عمل، سیستم بانکی پرداخت را متوقف می‌کند.
۲. آثار کیفری و مدنی چک خارج مدت و منقضی شده در دبی امارات
۲.۱. حذف جنبه کیفری
طبق اصلاحات ماده 641 مکرر 2، تنها موارد خاصی مانند جعل یا دستور غیرقانونی به عدم پرداخت مشمول تعقیب کیفری هستند. صدور چک بدون موجودی دیگر در دبی و کشور امارات جرم‌انگاری نشده و در صورت برگشت به دلیل خارج از مدت بودن چک امکان شکایت کیفری وجود ندارد.
۲.۲. استفاده مدنی از چک
اینکه پس از مهلت 6 ماه چک آیا از وظعیت تجاری چک خارج می شود یا خیر و یا ویژگی های خاص چک در کشور امارات برخوردار می باشد یا خیر می توانید با وکیل ایرانی در دبی مشاوره نمایید،
۳. مهلت‌های اقامه دعوی
بر اساس ماده 670 قانون معاملات تجاری:
• دعاوی ناشی از حقوق خاص چک علیه صادرکننده یا ظهرنویسان، پس از گذشت دو سال از پایان مهلت ارائه، قابل استماع نیست.
اما طبق ماده 336 قانون معاملات مدنی:
• دعاوی ناشی از «عمل نافع» (از جمله طلب قراردادی) حداکثر تا سه سال از تاریخ آگاهی طلبکار از حق خود و در هر حال تا پانزده سال از تاریخ ایجاد حق، قابل طرح است.
نتیجه:
اگر بیش از دو سال از پایان مهلت ارائه گذشته باشد، چک فقط به‌عنوان سند دین در دعوای مدنی قابل استناد است و امکان اجرای مستقیم یا ممنوع‌الخروجی فوری وجود ندارد.
۴. ضمانت اجراهای جدید در قانون
بر اساس ماده 617 و 635 مکرر:
• اگر چک در مهلت قانونی ارائه شود و به دلیل عدم موجودی برگشت بخورد، همان برگه چک «سند اجرایی» محسوب شده و بدون دعوی مستقل، قابل اجرا نزد قاضی اجراست.
• بانک موظف به پرداخت جزئی (Partial Payment) است مگر دارنده آن را نپذیرد.
• گزارش برگشت یا پرداخت جزئی به بانک مرکزی و اعمال محدودیت‌های بانکی بر صادرکننده الزامی است.
این مزایا برای چک خارج از مدت در دبی و امارات وجود ندارد و مسیر، صرفاً دعوی مدنی است.
5. رویه عملی دادگاه‌ها
در مواردی که چک خارج از مدت است:
1. باید وکیل ایرانی در دبی و امارات دادخواست مدنی با خواسته «مطالبه وجه» بر اساس چک و سایر مستندات تنظیم شود.
2. بار اثبات بر عهده خواهان است.
3. امکان استناد به مکاتبات، قراردادهای پایه و حتی سوگند قضایی وجود دارد.
4. در صورت صدور حکم قطعی، امکان توقیف اموال و حساب‌ها فراهم می‌شود.
6. توصیه‌های عملی خلیل آسایش وکیل بین المللی
• ارائه به‌موقع: همیشه چک را ظرف شش ماه به بانک ارائه کنید تا مشمول مزایای اجرای مستقیم و ضمانت‌های بانکی شوید.
• اقدام سریع مدنی: اگر مهلت منقضی شده، بدون تأخیر دعوی مدنی مطرح کنید تا مشمول مرور زمان نشود.
• تنوع اسناد پرداخت: علاوه بر چک، در معاملات اسناد دیگری مثل حواله بانکی یا سند تعهد پرداخت نیز اخذ کنید.
جمع‌بندی
چک خارج از مدت و منقضی شده در دبی امارات، با وجود از دست دادن مزایای کیفری و اجرای فوری، همچنان از نظر مدنی ابزار معتبر وصول طلب است. شناخت دقیق مهلت‌های قانونی و مسیرهای جایگزین، از نظر وکیل ایرانی در دبی امارات برای موفقیت در دعاوی تجاری حیاتی است.
نویسنده: خلیل آسایش وکیل ایرانی در دبی امارات
